Con
người vốn nhỏ bé, hữu hạn trước thiên nhiên và vũ trụ rộng lớn, vô hạn. Và trong
cái thế giới vô cùng vô tận ấy, sự tồn tại của con người chỉ như hạt bụi giữa
không trung, một tia chớp loé sáng rồi phụt tắt (Thân như điện ảnh hữu hoàn vô -
Thiền sư Vạn Hạnh).
Sự
hiện hữu của con người luôn bị chi phối, tác động bởi lẻ vô thường ấy, nhưng
người ta lại không chú ý đến, thậm chí không chịu thừa nhận nó. Nhưng tự nhiên
vốn có quy luật và con người cũng không nằm ngoài quy luật đó. Giống như trời
đất có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông; con người cũng không tránh khỏi vòng sinh,
lão, bệnh, tử. Vô thường hay biến dịch là sự tất yếu của tự nhiên trong khi đó
con người luôn mong muốn, khao khát sự ổn định, vĩnh hằng. Cho nên khi mọi việc
không như ý muốn, họ đâm ra thất vọng, đau khổ, sợ hãi đến tột cùng. Chỉ những
bậc tu hành hay những kẻ đã thấu hiểu và nắm rõ được lẽ vô thường thì khi đối
diện với nó, họ luôn giữ được tâm thái an nhiên, tự tại, đón nhận nó một cách tự
nhiên và coi đó là lẽ thường tình. Nói cách khác, khi họ đã đạt đến sự “nhậm
vận” thì có thể hoà đồng nội tâm với ngoại giới, vượt lên trên sự phân biệt giữa
“cái ta” và “cái không phải là ta”. Nghĩa là không còn thắc mắc lo ngại trước sự
thay đổi, biến động của vô thường nữa.
Bài
học lớn từ những câu chuyện nhỏ là một bộ sách gồm mười quyển, tập hợp những câu
chuyện về Đức Phật, các vị Bồ Tát, La Hán, các Tăng Ni, Cư Sĩ… trên đường giáo
hoá, phổ độ chúng sinh giác ngộ, thoát khỏi kiếp luân hồi, nhận ra cái lẽ vô
thường của tạo vật…
Ngoài
ra, đó còn là những câu chuyện về các vị Quốc vương, các thương nhân, những
người phụ nữ và cả những loài vật. Đó có thể là những nhân vật thông minh, tài
giỏi, dũng cảm, nhân từ… biết lắng nghe và thấu hiểu những lời áo diệu thâm sâu
của Phật pháp, làm được những điều tốt đẹp, thậm chí hy sinh cả bản thân để mang
lại hạnh phúc và sự yên bình cho chúng sinh. Cũng có thể là những nhân vật ích
kỷ, tham lam, độc ác, gieo bao tai hoạ cho con người… Nhưng cuối cùng đều được
giác ngộ và tự hối cải. Ngược lại, nếu họ vẫn còn mê muội, cố chấp… thì sẽ bị
quả báo, bị đầy ải trong kiếp luân hồi hay dưới những tầng sâu của địa ngục.
Không dừng lại ở những điều áo diệu của giáo lý nhà Phật, những câu chuyện trên
còn có tác dụng vô cùng to lớn đối với tư tưởng, tình cảm và hành động của con
người. Nó mang ý nghĩa giáo dục và có giá trị nhân văn sâu sắc. Nó khuyên con
ngưòi phải hành thiện, từ bỏ điều ác, sự đố kỵ, lòng tham… biết hy sinh, ban
tặng, khoan dung và độ lượng đối với đồng loại, với cả nhữg loài vật nhỏ bé, tầm
thường.
Thời
gian như “bóng câu qua cửa sổ”, đời người như ánh chớp loé lên trong phút chốc,
còn sự thịnh suy thì mong manh như giọt sương đầu ngọn cỏ. Nếu hiểu được sự vô
thường ấy thì mọi vui buồn, sướng khổ đều là lẽ tự nhiên hay sự thường tình. Và
như vậy con người đâu còn gì đáng phải lo ngại giữa “cõi đi về”
này.